Blockchain bir çok insan tarafından aşırı kompleks olarak düşünülse de blockchain mimarisi bilişim, kriptografi ve finans gibi farklı alanlarda daha önceden de kullanılan ve gayet iyi bilinen bir takım bileşenlerden oluşmaktadır. Mimariincelendiğinde kriptografi alanından asimetrik şifreleme, imzalama ve özetlemenin kullanıldığı görülür. Mimari içerisinde yeralan bir diğer bileşen ise dağıtık ağ yapısıdır. Dağıtık ağ yapısının bilişim dünyasındaki yeri blockchainden öncesine dayanır.
Finans sektöründe hesaplama işlemleri için yüzyıllardır kullanılan kayıt defteri kavramı blockchainde yerini alan bir diğer önemli bileşendir. Tüm bileşenlerin parça parça ele alınması hem teknolojinin daha kolay şekilde kavranmasını hem de uygun iş modellerinde hayata geçmesini daha kolay hale getirecektir. Arka planı bilinmeyen bir teknolojiden fayda sağlayabilme fikri çok da makul bir düşünce olarak görülemez. Tüm bu açılardan ele alındığından blockchain mimarisine hâkim olmanın teknolojiyi kullanma ve değişen dünyaya ayak uydurma açısından ne denli önemli olduğu görülebilir.
Blockchain mimarisi şekil 1’de gösterilmiştir. İstemcinin sahip olduğu saklı anahtarla işlem yaratılıp imzalanarak blockchain ağına gönderilir. Gönderilen bu işlem doğrulanmamış işlemler havuzunda doğrulanmak üzere bekletilir. Blockchain ağındaki düğümler bu işlemleridoğrulayarak bir sonraki blok içerisine eklerler. Bir sonraki bloğun hangi düğüm tarafından yayınlanacağı ağ genelindeki uzlaşma yöntemleriyle belirlenir. Yayıncı düğümün ürettiği blok diğer düğümler tarafından doğrulanır ve blockchain kayıt defterlerindeki zincirin son halkası olarak eklenir. Mimarinin bileşenleri devam eden bölümlerde ayrıntılı olarak ele alınmıştır.
Blockchain teknolojisi içerisindeki akışların önemli bir kısmında birçok kriptografik fonksiyondan faydalanılır. Bunlardan bir tanesi de özetlemefonksiyonlarıdır. Kriptografik bir özetlemefonksiyonu aldığı değişken uzunluktaki mesajlara karşılık sabit uzunlukta çıktılar üretir. Örneğin çok uzun bir makele ile tek kelimeden oluşan bir girdinin üreteceği çıktının uzunluğu özetlemefonksiyonlarında aynıdır.
Blockchain teknolojisi içerisindeki süreçlerde ihtiyaç duyulan kısımlarda SHA-256 algoritması kullanılmaktadır. SHA-256 algoritması SHA-2 algoritmasının bir alt koludur. Bu fonksiyon verilen mesajlar için 256 bitlik çıktılar üretir. 256 bitlik çıktılar olması bu algoritmanın 2256 farklı fonksiyon çıktısı üretebildiğini göstermektedi. Blockchain adı teknolojinin içerisinde yer alan zincir şeklindeki bloklardan gelmektedir. Bu bloklar içerisinde blockchain ağındaki işlemler yer alır ve her bir blok bir öncekine referansla bağlıdır. Her bir blok içeriği sha-256 algoritmasıyla özetlenir. Ayrıca blokların içerisinde kendisinden önceki bloğun başlık kısmındaki bilgilerin hash değeri bulunur. Başlıkların hashlenmesinde de SHA-256 algoritması kullanılmaktadır.
İşlemler
Blockchain ağında katılımcılar arasındaki varlık transferlerinin kayıtlarına işlem denir. Bu işlemler bloklar içerisinde saklanır. Her bir blok birden çok işlemden meydana gelir. Bir işlemin yapısı incelendiğinde birden fazla kısımdan oluştuğu görülmektedir. Farklı blokchain teknolojilerinde bu alanlara ek başka alanlarda gelebilir.
Hesap Adresleri
Blockchain teknolojilerinde ortak yapılardan bir tanesi de hesaplar ve bu hesapların adresleridir. Sisteme dâhil olan her yeni kullanıcı için yeni bir adres üretilir. Bu adres bankacılık dünyasındaki IBANolarak düşünülebilir aynı zamanda adresler blockchain sistemine dâhil olan kullanıcıların kimlikleri niteliğindedir. Dijital varlıkların transferinde varlığın kimler arasında el değiştireceği bilgisi bu hesap adresleri üzerinden anlaşılabilir. Blockchainde yer alan bir işlemde “Kimden” ve “Kime” alanları gönderici ve alıcının adres bilgilerinden oluşur. Bu adresler anlamsız alfa numerik karakterlerden meydana gelir ve çoğu zaman akılda tutması zordur. Adreslerin kullanımı kolaylaştırmak açısından QR kod tarzı yardımcı uygulamalar kullanılabilmektedir. Adreslerin üretilmesinde kullanıcıya ait açık anahtarlar kullanılır. Açık anahtarların özetdeğerinin alınıp ekstra alanların eklenmesiyle bir blockchain adresi elde edilmiş olur. Dijital bir varlığın sahiplik bilgisi bu adreslere tanımlıdır. Bir kullanıcının sahip olduğu dijital varlık üzerinde işlem yapabilmesi içinse o hesaba ait saklı anahtara sahip olması gerekir. Çünkü bu dijital varlığın harcanması için yaratılacak olan işlemin kullanıcının saklı anahtarı ile imzalanmış olması gerekmektedir. Yaratılan bu işlemin doğrulanmasında hesap adresinin türetildiği açık anahtar kullanılmaktadır.
Kaynak
- Mehmet Murat- Yüksek Lisans Tezi
yazilimdnyasi.wordpress.com 